Het woord transformatie heeft over het algemeen te maken met het overgaan van de ene vorm in de andere vorm. Zegt Wikipedia, en dan is het tegenwoordig dus waar. Uit mijn studententijd herinner ik me nog wiskundige Laplace- en Fouriertransformaties, een x werd dan zomaar ineens een s geloof ik.
En je kon van s ook weer terug naar x.
De overheid is ook in transformatie. Dat lees ik althans in elk blaadje en op elke blog. Nou, vergeet het maar voorlopig. Helemaal vergeten graag. Wat ik wél zie, is dat delen van de samenleving in transformatie zijn, zo ver mogelijk weg van de lange arm van de bemoeizieke overheid.
Een jonge vent die een onderneming runt met inzet van gewone mensen, gewone mensen die de overheid labelt als arbeidsgehandicapt of granieten bestand of bijstandsmoeder of wsw-er. Die vent vertelt me: ‘De overheid is een doolhof, ik ben de overheid allang voorbij.’ En als een wethouder, bruisend van betrokkenheid, vraagt wat hij voor deze ondernemer kan betekenen, is het beleefde antwoord of de wethouder alsjeblieft ver uit de buurt wil blijven. Met z’n toeslagen, subsidies, incentives, met z’n regels en beschikkingen, met z’n oordelen vooral.
Een oudere dame die voelt en proeft en opsnuift dat er een plek in de wijk moet komen waar buurtbewoners spullen kunnen ruilen, waar gesprekken plaatsvinden aan elk stuk meubilair zolang het maar geen keukentafel is, waar gewone mensen vrijwilligerswerk doen. Die gewone mensen waar ik het net ook over had, hun borst niet behangen met welverdiende medailles maar met onbegrijpelijke etiketten van de overheid. En die dame zegt me: ‘Hulpeloze en reddeloze mensen gaan weer twinkelen, het loopt volledig uit de hand.’ Toen zei zelfs de wethouder niets meer …
Er is intussen een parallelle samenleving ontwikkeld waar burgers, nee, ménsen, gewoon doen wat goed en nodig is. Op eigen kracht, op kracht van de gemeenschap. Een samenleving die beleidsmakers dan wel zullen aanduiden als de civil society, maar het is gewoon een wereld van wakkere mensen die betrokken zijn op hun omgeving, hun naasten, de nood dichtbij en veraf, die blijde en droevige dagen kenen, die alles meemaken wat jij en ik zoals meemaken in ons leven. Die zijn wellicht links of rechts, dat boeit niet, ze zijn gewoon sociaal en ondernemend. Omdat die combinatie impact heeft, alles met passie te maken heeft.
Die parallelle samenleving is getransformeerd ja. Nee, het gaat de overheid niet lukken om heel hard achter die transformatie aan te hollen en te bedelen of ze van betekenis mag zijn, om te proberen hún samenleving om te vormen naar die parallelle. De overheid moet namelijk niet hollen maar heel hard stilstaan. Zoeken naar wat gaande is, verbindingen aangaan door alleen maar te luisteren, te gaan staan naast wat al is, omarmen wat zich aandient.
En na veel volharding in verbinding en vertrouwen, na heel erg veel volharding, ja, dan is daar een keer de dag dat de overheid vol verbazing zal constateren dat ze zelf ook getransformeerd is. Misschien wel onbedoeld. Zomaar ongepland. Maar wel getransformeerd.
En van s kun je nooit meer terug naar x. Samenleven is immers geen wiskunde.